اکولایزر و انواع آن
خب تا اونجایی که من می‌دونم ما دو نوع اکولایزر داریم. که یکی از آنها اکولایزر گرافیکی ( Graphic Equalizer ) است.
- اکولایزر پارامتریک
- اکولایزر گرافیکی
همان طور که در مطالب گذشته توضیح دادم، اکولایزر پارامتریک شامل چند ولوم میباشد. و همان طور که از اسمش پیداست شما با تعیین کردن یکسری پارامتر از طریق این ولوم ها به صدای دلخواه خود می‌رسید.
در اکولایزر های گرافیکی، اکولایز کردن صدا به طور دقیق‌تری انجام میشود و در واقع می‌تون گفت شما دستتان برای اکولایز کردن صدا بازتر است. این نوع اکولایزر بصورت آنالوگ در رادیو های قدیمی بسیار دیده می‌شد ولی اکنون جای خود را به اکولایزر های دیجیتال داده.
اکولایزی که شما در سیستم صوتی های خانگی و ضبط های ماشین مشاهده می‌کنید، نیز نوعی اکولایزر پارامتریک یا گرافیکی است با این تفاوت که بصورت دیجیتالی بر روی صدا اعمال میشود همانند میکسر های دیجیتال.
اکولایزر گرافیکی چیست؟
معمولا اکولایزر های گرافیکی شامل 10 الی 15 کانال صدا می‌باشند. ناگفته نماند که هر کانال این کانال ها به صورت استریو ( Stereo ) میباشد. معمولا هر کانال این اکولایزر های گرافیکی 10 الی 15 دسی‌بل ( db ) قابل تغییر میباشد.
در میکسر های دایناکور اکولایزر های گرافیکی شامل 11 کانال می‌باشند. که هر کدام از این کانال ها 10 دی‌سی‌بل ( db ) قابل افزایش و یا کاهش است. در نسخه های قدیمی‌تر تعداد کانال‌ها بیش از 10 عدد نبود.
در پاورمیکسر 502 دایناکورد هم تعداد کانال های اکولایزر گرافیکی 7 تاست. معمولا در اکولایزرها فرکانس بالا ( تریبل – صدای زیر ) در سمت راست، فرکانس میانی ( مید – میدرنج ) در وسط و فرکانس پایین ( بیس – صدای بم ) در سمت چپ قرار دارد.
کار با اکولایزر گرافیکی
فرکانس بالا
کانال فرکانس 12Khz شامل فرکانس بالاست که تعیین کننده‌ی صدای زیر در صدای خروجی شما میباشد. با کاهش فرکانس 12Khz صدا خفه‌تر میشود.
محدوده فرکانس بالا ( تریبل – صدای زیر )
محدوده فرکانس های 6.3Khz تا 2.5Khz محدوده ی فرکانس‌های زیر تا فرکانس‌های میانی است. این محدوده شامل فرکانس هایی است که صدای زیر را می‌سازند. شما با تقویت این رنج فرکانس می‌توانید صدای خروجی را شفاف‌تر کنید.
مواظب باشید این محدوده از اکولایزر گرافیکی را بیش از حد زیاد نکنید. افزایش این محدوده باعث به وجود آمدن فیدبک ( Feedback ) یا همان سوت کشیدن در باند ها میشود. مخصوصا زمانی که میزان ولوم های ( Hi ) در اکولایزر پارامتریک زیاد است.
محدوده فرکانس میانی ( مید – میدرنج )
محدوده فرکانس های 1.6Khz تا 630hz محدوده ی فرکانس‌های میانی صداست. کاربرد این محدوده برای برطرف کردن گرفتگی صدا و پر کردن صدا است. من در حالت عادی همیشه سعی می‌کنم این محدوده از صدا را پایین تر از دو بخش فرکانس بالا و پایین نگه دارم.
زید کردن کانال های این محدوده باعث بوقی شدن صدا و یا تو دماغی شدن صدا میشود.
محدوده فرکانس پایین ( بیس – صدای بم )
محدوده فرکانس های 400hz تا 125hz محدوده ی فرکانس‌های میانی تا فرکانس بم صداست. هر چه این محدوده را افزایش دهید حجم صدا بیشتر میشود یا به تفسیری ساده تر بیس ( Bass ) صدا افزایش پیدا می‌کند.
هر چه کانال های مرتبط با این محدوده را کاهش دهید، صدا توخالی تر میشود و حجم آن از بین می‌رود.
فرکانس پایین
کانال فرکانس 63hz شامل فرکانس پایین است که تعیین کننده‌ی صدای بم در صدای خروجی شما میباشد. با افزایش این کانال صدا بم‌ترو کلفت‌تر میشود و با کاهش این فرکانس صدا توخالی میشود.
تنظیم اکولایز
چیزی که در اینجا مهم است این است که ما یکجور اکولایز منحصر به فرد نداریم. یا اکولایزی نداریم که بگوییم این بهتر از همه است و بهتر از این اکولایز نداریم. شما بسته به صدایی که خواننده دارد و صدایی که می‌خواهید در خروجی داشته باشید باید کانال های اکولایز را تنظیم کنید.
البته نا گفته نماند جنس صدای خروجی شما به عوامل زیر نیز بستگی دارد:
- نوع میکروفن
- نوع اکولایز میکروفن ( در برخی از میکروفن‌ها )
- نوع اکولایز پارامتریک
- نوع باند ها
- اکولایز باند ها ( فقط در باند های اکتیو )
- و مهم تر از همه جنس صدای خواننده
شناخت جنس های صدا وابسته به تجربه شخصی شماست.
انواع اکولایز های گرافیکی
نمونه های شناخته شده ای از اکولایز های گرافیکی وجود دارند که افراد حرفه‌ای تقریبا به طور کلی با این اکولایز ها و اینکه هر کدام از این‌ها در کجا کاربرد دارند، آشنا هستند.
معمولا اسمی که بر روی این اکولایزها قرار می‌دهند، کاربرد و جنس صدایی هست که شما در نتیجه تنظیم ین اکولایزها خواهید داشت.
برخی از این اکولایز ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- Pop
- Live
- Club
- Rock
- Bass
- Treble
- Vocal
- Powerful
- Dance
- Soft
- Party
- Classical
- Jazz
اعمال اکولایزر گرافیکی بر روی خروجی ها
در میکسر هایی مثل دایناکورد شما قادر خواهید بود تعیین کنید که اکولایزر شما بر روی کدام یک از خروجی هایتان اعمال شود. البته زیاد هم دستان بر روی تمامی خروجی ها باز نیست.
فقط می‌توانید تعیین کنید اکولایزر گرافیکی را بر روی سه خروجی زیر اعمال کنید.
- خروجی مستر اصلی ( Master )
- خروجی اول مون ( Mon 1 )
- خروجی دوم مون ( Mon 2 )
اگر به زیر اکولایزر گرافیکی در میکسر های دایناکورد نگاهی بیندازید، میبینید سه چراغ وجود دارد. در بالای این چراغ ها نوشته “Graphic Eq To” قابل مشاهده میباشد. این چراغ ها تعیین می‌کند که اکوایزر گرافیکی دسگاه شما بر روی کدام یک از خروجی ها اعمال شده.
یعنی اگر اکولایزر را به مستر ( Master ) اختصاص داده شود، چراغ سبز رنگ روشن میشود. و اگر اکولایزر را به کانال‌های مون ( Mon 1 / Mon 2 ) اختصاص دهید، چراغ های زرد رنگ روشن میشود.
باز هم تاکید می‌کنم که هیچگاه خروجی های اکولایزر گرافیکی بر روی خروجی های زیر اعمال نمی‌شود:
- خروجی های آیوکس ( Aux )
- خروجی مستر بی ( Master B )
- خروجی های ارسال افکت ( Fx Send )
در میکسر های دیجیتال دست شما برای اعمال اکولایزر دیجیتال و گرافیکی بر روی کانال های خروجی صدا خیلی بازتر است.
سوالات متداول
یکسری از دوستان راجب این مقاله یکسری سوالات پرسیدن که لازم میدانم در این بخش آنها را توضیح دهم. یه نکته ای که اینجا وجود داره اینه که خواندن این قسمت بخشی از آموزش نیست و ممکن است مطالب گذشته را دوباره توضیح داده باشم.
تنظیم اکولایزر گرافیکی
یکی از مهترین قسمت های میکس و تنظیم صدا، بحث اکولایز کردن صدا میباشد. اکولایزر صدا در اجرای زنده و میکس از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. اکولایز کردن صدا مزایای زیادی دارد از جمله:
جدا سازی دامنه های فرکانسی از یکدیگر
برای مثال در کنسرت ها اکولایز جداگانه ای بر روی هر یک از خروجی میکروفن ها اعمال میکنند تا هر میکروفن صدای ساز های دیگر را نگیرد و آنها را وارد سیستم نکند.
این نوع تفکیک کردن صدا چند مزیت دارد:
اول اینکه شما به راحتی می‌توانید صدا ها را در پخش زنده کنترل کنید. دوم اینکه برای رکورد نیز صدا به صورت تفکیک شده رکورد میشود و میکس آن آسان تر است.
سوم، اعمال افکت بر روی هر صدا راحت تر است و دقیق تر انجام میگیرد.
تقویت صدا
یکی از مهمترین کاربرد های اکولایزر ، تقویت صداست. البته که در اینجا منظور از تقویت صدا آمپلی فایر نیست. برای مثال شما می‌توانید صدای خواننده را بم یا زیر کنید، در واقع شما دارید فرکانس های مختلفی از صدای خواننده را تقویت می‌کنید.
جلوگیری از دیستورت شدن صدا
دیستورت شدن صدا چندین دلیل دارد که یکی از این دلایل اکولایز نامناسب صداست. اگر شما با توجه به اکولایز هر یک از بلندگوها، صدای ورودی به میکسر را اکولایز کنید در موقع پخش زنده کمتر پیش می‌آید که بلندگوها سوت بکشند و یا صدا دیستورت شود.
تنظیم اکولایزر صدا چه از نوع گرافیکی و چه از نوع پارامتریک به دانش تجربی نیاز دارد. هر چقدر هم که شما در مورد انواع اکولایز ها مطالعه داشته باشید، از نظر من تا زمانی که خودتان دست به کار نشوید یاد نخواهید گرفت، یا بهتر بگم حرفه‌ای نخواهید شد.
تنظیم اکولایزر دایناکورد
تنظیم اکولایزر دستگاه دایناکور هم تفاوت چندانی با مابقی دستگاه های آنالوگ دیگر ندارد. فقط باید به این نکته توجه کنید که چه در میکسر های دایناکورد و چه در میکسر های دیگر تغییر یک میلیمتر هر کدام از این باندها (فیدر های اکولایزر) مهم است و بر روی صدای خروجی تاثیر می‌گذارد.
پس در اکولایز کردن صدا و به خصوص تغییر اکولایزر در حین پخش صدا دقت کنید. مخصوصا در هنگام پخش صدا چون در این زمان تغییرات صدا خیلی به چشم می‌آید.
تنظیم اکولایزر دایناکورد 1000
دستگاه دایناکورد مدل 1000 تعداد 11 عدد باند برای تنظیم اگولایزر کرافیکی دارد. 6 ردیف صدا از این میکسر دارای 4 ولوم اگولایزر پارامتریک میباشد و 4 ردیف صدا از این میکسر دارای 3 ولوم اکولایزر پارامتریک است.
تنظیم اکولایزر دایناکورد 600
دستگاه دایناکورد قدیمی مدل 600 تعداد 7 عدد و دایناکورد های جدید مدل 600 تعداد 9 عدد باند برای تنظیم اکولایزر گرافیکی دارند. این دستگاه دارای 8 ردیف صدا یا لاین صدا میباشد که تمامی این هشت عدد شامل 3 ولوم اکولایزر پارامتریک است.
در اکولایزر پارامتریک دستگاه دایناکورد 600، ولوم Khz وجود ندارد و برای تعریف ولوم Mid مقدار متغیری نمی‌توان تعریف نمود. به مفهومی دیگر Mid همیشه بر روی یک کیلوهرتز مشخص قرار دارد.