مقدمه
شاید برای شما این سوال به وجود آمده باشد که بلندگو چیست … اساسا به هر چیزی که قابلیت پخش صدا را داشته باشد بلندگو ، اسپیکر یا باند می‌گویند. البته داستان در مورد باند کمی متفاوت تر است. عملا به بلدگو هایی که درون یک باکس یا بدنه مشخص قرار می‌گیرند «باند» گفته می‌شود.
در واقع بلندگو ها دستگاه هایی هستند که انرژی الکتریکی را به صدا تبدیل می‌کنند. از بلندگو به همراه تقویت‌کننده ، برای بلندتر کردن صدا استفاده می‌شود. یکی از عواملی که می‌تواند باعث لذت بردن شما از یک فایل صوتی یا موسیقی شود، استفاده از یک بلندگوی ب کیفیت برای پخش آن است.
خوب بلندگو از چندین قسمت تشکیل شده. که هر کدوم از این اجزا کار خاصی رو انجام میدن و بود یا نبودشون می‌تونه حیاتی یا تا حدودی غیر حیاتی باشه.
بخش های حیاتی
بخش‌های حیاتی، قسمت‌هایی از بلندگو می‌باشند که وجود آنها در همه بلندکئو‌ها برای پخش صدا الزامی است. در واقع شما برای ساخت یک بلندگو برای پخش صدا به این بخش‌ها یا اجزایی که بتواند کار معادل این اجزا را انجام دهند نیازمند هستید.
همانطور که میدانید بلندگوها نیز انواع متفاوتی دارند و تمامی آنها از ساختار‌ها و اجزای یکسانی تبعیت نمی‌کنند. بخش‌های حیاتی یک بلندگو قسمت‌هایی می‌باشد که در تمامی بلندگوها وجود دارد و به نوعی نقطه اشتراک تمامی بلندگو هاست.
این بخش‌های حیاتی شامل موارد زیر می‌باشد:
- دیافراگم
- سوراند
- ویس کویل
- اسپایدر
- آهن ربا
- بسکت
در ادامه توضیحات من قصد دارم هر کدام از این قسمت‌ها را برای شما توضیح دهم.
صفحه صدا(دیافراگم)
خوب بلندگو برای تولید صدا که یک موج مکانیکی هست به یک صفحه برای ارتعاش نیاز داره. این صفحه معمولا به صورت مخروطی ساخته میشه ولی در موارد نادر ، در شکل هرمی ، سه وجه ، 4 وجه یا 6 وجه ( مثل برخی ساب ووفر های مخصوص ماشین از برند سونی ) و… ساخته می‌شود.
این صفحه معمولا از جنس پلاستیک ، فوم ، کاغذ ( بیش ترین کاربرد ) ، آلومنیوم ساخنه میشه. و جنسش در کیفیت صدا ، پرتاب صدا تاثیر داره. و هر جنس در جای خاصی استفاده میشه. مثلا در باند های pa بیشتر از کاغذ و در بلندگو های ماشین بیش تر از پلاستیک استفاده میشه.
سوراند
دیافراگم صدا برای اینکه حرکاتش کنترل شده باشه و بعد از هربار ارتعاش ، به سر جای خود برگرده ، به سوراند احتیاج داره.
سوراند صفحه کشیده شده دور دیافراگم صدا و معمولا از جنس فوم ، یا کاغذ هست که تجربه نشون میده فومی ها هم روی کیفیت تاثیر مطلوب تر و هم از نظر مقاومت و دوام بهتر از نظر انعطاف ، و تعمیرات بهتر از کاغذ ها هستند چون سوراند های کاغذی اگر پاره بشن تنها راهش تعویض کل دیافراگم بلندگو است.
ولی سوراند فومی راحت با یک تیغ در میاد. با چسب اهن هم چسبونده میشه.
وویس کویل(سیم پیچ)
بلندگو باید انرژی الکتریکی رو به انرژی مکانیکی (صوت) تبدیل کنه. می‌دونیم که با استفاده از سلف میشه نیروی مکانیکی رو به وجود آورد.
همون چیزی که در موتور های الکتریکی اتفاق میوفته. چون سلف دور خودش یک میدان مغناطیسی ایجاد می‌کنه و اگر این میدان رو در یک میدان دیگه مخالف جهت میدان سلف قرار بدیم ، مثل دو آهنربا میشه که به هم نزدیک یا اگه در میدان موافق قرار بدیم مثل دو آهنربا که از هم دیگه دور میشن ، هست.
جنس این سیم پیچ از سیم لاکی مسی ، آلومنیومی ( در موارد خیلی نادر ) و طلا ( سیستم های صوتی های فای که قیمت های ملیونی دارند ) هست و بهتره که دور یک استوانه ای از جنس مس و یا آلومنیوم پیچیده بشه،که گرما راحت تر دفع بشه و عمر مفید بلندگو بیش تر بشه.
اسپایدر
اسپایدر در واقع یک نوع پارچه حرارت دیده هست که کمی ضخیم ، ضمخت و سخته و البته در جهت حرکت وویس کویل انعطاف خوبی داره. کار اسپایدر همانند سورانده با این تفاوت که سوراند برای کنترل دیافراگم صدا بود. اسپایدر بیش تر برای کنترل وویس کویل و حفظ تعادل اون داخل شیار مگنت هست.
مگنت(آهن ربا)
یک بلندگو بسته به نوع می‌تواند دارای یک تا چند مگنت باشد. مگنت برای ایجاد یک میدان مغناطیسی دائم برای وویس کویل ضروری است.
مگنت های جدید و بسیار خوب از جنس نعودمیوم ساخته می‌شوند. ولی به علت هزینه بالا هنوز هم به جای نعودمیوم از فریت یا سریمیوم -کبالت یا النیکو ( نوعی الیاژ مغناطیس دایم ) استفاده می‌شود.
بسکت(بدنه ی بلندگو)
بسکت ، یک قطعه ی یکپارچه ای است که کل اجزای بلندگو روی ان سوار می‌شوند. در ساخت بسکت معمولا از فلزات محکم یا سبک مثل آهن ، آلومنیوم ، در مواردی نادر از سنگ! استفاده می‌کنند و استفاده از پلاستیک و… اصلا رایج نیست.
بخش های غیر حیاتی
داست کپ(گرد گیر)
در بلندگو ها جهت جلوگیری از خاک گرفتن ، ورود اشیا متفرقه به وویس کویل و در نتیجه صدمه دیدن ان یا خراب شدن صدا ، از یک در پوش که معمولا از جنس کاغذ یا پلاستیک هست برای بلندگو استفاده می‌کنند. داست کپ در وسط دیافراگم صدا قرار میگیرد.
اسپایدر
درسته که اسپایدر رو به عنوان یک بخش حیاتی هم تعریف کردیم. اما در تیوتر ها می‌تونه غیر مفید هم باشه. چون وویس کویل تیوتر ها معمولا خیلی سبک هست و همون صفحه ی تیوتر وزن و کنترل وویس کویلش رو هم انجام میده.
مخروط دوم(dual cone)
این مخروط دوم ، روی مخروط اول ( دیافراگم ) سوار میشه و وضیفه اش کمک به برخی از انواع بلندگو ها مثل مید رنج ها و فول رنج ها در پخش و تولید فرکانس های بالا هست تا اون فرکانس ها بهتر پخش بشوند.
استفاده از بلندگو های استاندارد در کیفیت صدا و صدابرداری بسیار مهم است. پس اگر برای صدابرداری از میکسر های با کیفیتی استفاده می‌کنید ولی همچنان کیفیت صدای شما مطلوب نیست یکی از دلیل های آن استفاده نادرست از بلندگو ها می‌تواند باشد.
انواع بلندگوها
بلندگوها نیز مانند بسیاری از تجهیزات صوتی دارای انواع مختلفی می‌باشند. گاها دیده می‌شود که بلندگوها بر اساس نوع تیوتر و ساختار‌هایشان دسته‌بندی می‌شوند ولی معمولا بلندگوها بر اساس نوع پخش فرکانس‌های صوتی و کیفیت و کاربردی که دارند دسته‌بندی می‌شوند. من در اینجا قصد دارم بخشی از این انواع را به شما معرفی کنم.
همانطور که میدانید بلندگوها برای صدارسانی استفاده می‌شوند و فرایند صدارسانی در همه محیط‌ها به یک شیوه انجام نمی‌شود. در واقع شما در مورد صدارسانی بر اساس آنچه که نیاز دارید، نوع مشخصی از بلندگو را خریداری می‌کنید.
بلندگو دکوراتیو
بلندگوهای دکوراتیو جزو بلندگوهای دیواری می‌باشند. البته این بلندگوها با کیفیت‌تر از بلندگوهای دیواری معمولی می‌باشند و معمولا در جایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که کیفیت صدا برای ما مهم است.
اکثر این بلندگوها دارای ووفر و تویوتر مجزا می‌باشند به همین دلیل این بلندگوها به راحتی قادر هستند صدا‌های بم را از صدا‌های زیر تفکیک کنند و این امر باعث افزایش کیفیت آنها می‌شود.
از بلندگوهای دکوراتیو معمولا در اماکنی استفاده می‌شود که کیفیت صدا مهم است. برای مثال در اماکن مذهبی، برای سخنرانی، در اماکن تفریحی و برای پخش موسیقی این بلندگوها دارای کاربرد فراوانی می‌باشند.
خود بلنگوهای دکوراتیو نیز دارای دو نوع متفاوت می‌باشند:
- بلندگوی دکوراتیو 2Way
- بلندگوی دکوراتیو فول‌رنج
تفاوت این دو نوع در ساختار داخلی این بلندگوها می‌باشد. در نوع 2Way این محصول، ما شاهد دو بلندگوی ووفر و تویتر در اجزای این بلندگو می‌باشیم. همچنین یک کراس‌اور وظیفه تفکیک صدا را بر عهده دارد. در نتیجه این نوع از بلندگو صدای با کیفیت‌تری از خود به نمایش می‌گذارد.
نوع دیگر این بلندگوها که فول‌رنج نام دارد تنها از یک بلندگوی واحد تشکیل شده است. این بلندگوها توانایی آن را دارند که فرکانس‌های میانی را بخوبی پخش نمایند. بدیهی است که هر کدام از این انواع کاربرد‌های خود را دارند و در مکان‌های متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
بلندگو مانیتورینگ
در استدیو‌ها و موقع تدوین پروژه‌های بزرگ مهمترین چیزی که برای شما اهمیت فراوان دارد؛ استفاده از بلندگوهایی است که بخوبی بتوانند صدایی که شما در حال کار بر روی آن هستید را به شما ارائه کنند.
خیلی از افراد استفاده از یک هدفون با کیفیت را به یک بلندگوی مانیتورینگ ترجیه می‌دهند چون معمولا هدفون‌هایی که برای این کار ساخته می‌شوند ارزان قیمت‌تر و مقرون بصرفه‌تر از این بلندگوها هستند.
ولی در کل معمولا در استدیو‌ها که قرار است چند نفر بصورت همزمان روی یک پروژه کار کنند از بلندگوهای مانیتورینگ استفاده می‌شود. همان طور که گفتم این بلندگوها نسبت به سایر بلندگوها هزینه بالاتری دارند. دلیل آن هم کاملا مشخص است.
این بلندگوها بصورت حرفه‌ای طراحی شئده‌اند که به بهترین شیوه فرکانس‌های صوتی را به گوش شما برسانند. میزا خطای این بلندگوها بسیار پایین می‌باشد و تقریبا می‌توان گفت هر آنچه که شما از این بلندگوها می‌شنوید عین همان صدایی است که در میکسر خود بر روی آن کار می‌کنید.
شاید اگر شما بصورت آماتور کار کرده باشید با پروژه‌های برخورده باشید که پس از میکس متوجه این موضوع شده باشید که این صدا تنها از اسپیکر‌های شما به این خوبی پخش می‌شود و در سایر اسپیکرها صدا اکولایز مناسب ندارد.
این امر به این دلیل است که شما موقع انجام فرایند میکس از بلندگوهای مانیتورینگ استفاده نکرده‌اید.
شما با استفاده از این بلندگوها می‌توانید یک موسیقی را بطور کامل درک نمایید. در واقع بلندگوهای مانیتورینگ بدلیل تفکیک فرکانس‌ها از یکدیگر و به اصطلاح داشتن صدای تمیز یک فایل صوتی را دقیقا به همانگونه که ریکورد شده برای شما پخش می‌کند.
بلندگوهای مانیتورینگ انواع متفاوتی دارند. برخی از این بلندگوها منبع تغذیه داخلی دارند و برخی دیگر با استفاده از منبع تغذیه خارجی قادر به کار می‌باشند. در واقع چیزی که در مورد این بلندگوها می‌توان گفت این است که به دو دسته زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
- active
- passive
شما ممکن است در مدل های active مانند بسیاری از باند هایی که داخل آن ها منبع تغذیه وجود دارد؛ کمی نویز داشته باشید. این نویز به دلیل آمپلی‌فایری می‌باشد که در داخل این نوع از بلندگو ها مورد استفاده قرار گرفته است.
البته این میزان از نویز فقط به صورت یک فوت زمانی قابل شنیدن است که شما زمانی که اسپیکر روشن است و صدایی از آن پخش نمی‌شود خیلی به سیگنال‌های خورجی دقت کنید. در واقع این میزان از نویز هیچ تداخلی در فرکانس‌های خروجی شما ایجاد نمی‌کند.
بلندگوهای دیواری
بلندگوهای دیواری نوع دیگری از بلندگوها می‌باشند که بر روی دیوار قابل نصب هستند. خود بلندگوهای دیواری به انواع خیلی زیادی تقسیم بندی می‌شوند. حتی برخی از این بلندگوها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که دقیقا داخل دیوار قرار گیرند.
تنها یکی از زیر مجموعه‌های بلندگوهای دیواری، بلندگوهای دکوراتیو می‌باشند. نوع دیگر بلندگوهای ستونی می‌باشند که بصورت دیواری نیز قابل نصب هستند.
در سینما‌های خانگی و برخی از استدیو‌های کوچک برای داشتن صدای مطلوب بعضا از بلندگوهای دیواری استفاده می‌کنند. همچنین در برخی از مکان‌ها بدلیل داشتن محدودیت مکانی بجای استفاده از انواع دیگر بلندگو از این بلندگوها استفاده می‌کنند.
بلندگوهای ستونی
بلندگوهای ستونی به بلندگوهایی گفته می‌شوند که اغلب ظاهری مستطیلی شکل دارند و بصورت دیواری ویا بر روی پایه می‌توان آنها را نصب نمود. بلندگوهای ستونی انواع بسیاری دارند. برخی از این بلندگوها برای نصب در فضای خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چنین بلندگوهایی از کیفیت بالایی برخوردار می‌باشند و اغلب ضد آب، ضد گرد و غبار بوده و همچنین در برابر تابش نور خورشید نیز مقاوم هستند. بدلیل قیمت مناسبی که این بلندگوها نسبت به سایر محصولات دارند معمولا در بیمارستان‌ها، پارک‌ها و مدارس مورد استفاده قرار می‌گیرند.
این بلندگوها از کیفیت صدای قابل قبولی برخوردار هستند و بدلیل داشتن بدنه فلزی عموما نسبت به سایر بلندگوها دوام بیشتری از خود نشان می‌دهند. معمولا از این بلندگوها برای اطلاع‌رسانی استفاده می‌شود و ما کمتر شاهد آن هستیم که برای پخش موسیقی نیز بصورت مستقل از این بلندگوها استفاده کنند.
در واقع همانطور که بالاتر توضیح دادم مهمترین اصل برای تهیه یک بلندگو این است که شما قصد دارید برای چه کاربری و در کجا از آن استفاده نمایید. اگرچه توسط این بلندگوها هم می‌توان موسیقی پخش نمود ولی شما هیچ رستوران یا کافی شاپی را مشاهده نمی‌کنید که از این بلندگو برای پخش موسیقی استفاده نماید.
زمانی که کیفیت پخش مهم می‌شود و شما قصد دارید مشتریان شما یک موسیقی تاثیر گذار را تجربه کنند؛ عموما باید به سراغ بلندگوهای دکوراتیو بروید. خلاصه که هدف از ساخت بلندگوهای ستونی بصورت خاص پخش یک صدای خیلی با کیفیت نبوده است.
البته ممکن است شما در مدل‌های گران قیمت این محصول بتوانید محصولاتی را برای پخش موسیقی نیز بیابید که بصورت سفارشی برای این منظور تولید شده اند.
همانطور که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید ساختار بلندگو های ستونی به این گونه است که از چندین بلندگوی فول‌رنج تشکیل شده اند. این بلندگوها هم بصورت اهمی و هم بصورت ولتی می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند.
بعضا در مواردی خاص دیده می‌شود که به همراه این بلندگو های ستونی از ووفر نیز استفاده می‌کنند تا صدای آنها بشکل مطلوب تر به گوش مخاطبان برسد.
بلندگوهای بوقی
بلندگوهای بوقی که با نام بلندگوهای شیپوری نیز شناخته می‌شوند، به بلندگوهایی گفته می‌شوند که از یک شیپور آکوستیک برای پخش صدا استفاده می‌کنند. معمولا در این بلندگوها اجزا فشرده‌تر از سایر بلندگوها می‌باشد.
همچنین در این نوع از بلندگوها از دیافراگم‌های فلزی برای تولید صدا استفاده می‌شود، سپس صدای تولید شده به سمت شیپور انتقال داده می‌شود. این بلندگوها توانایی پخش صدای با کیفیت را ندارند ولی صدایی که این بلندگوها تولید می‌کنند دارای بازدهی بسیار بالایی می‌باشند.
هر چند که وجود پاسخ فرکانسی نامطلوب باعث شده از این بلندگوها در خیلی از اماکن استفاده نشود ولی این بلندگوها بدلیل توانایی در تولید میزان صدای بیشتر نسبت به سایر بلندگوها کار برد‌های فراوانی در سیستم‌های پیجینگ، ورزشگاه‌ها و مکان‌های وسیع دارد.
بلندگوهای بوقی معمولا بر اساس نوع شیپوری که دارند دسته‌بندی می‌شوند. مثل خیلی از بلندگوهای دیگر این بلندگوها نیز انواع بسیاری دارند. ساختار این نوع از بلندگوها در بسیاری از باند‌ها بعنوان تیوتر مورد استفاده قرار میگیرد.
به نوع شیپور‌های این بلندگوها هورن گفته می‌شود که ما ر آینده در مورد طرز کار آنها صحبت می‌کنیم. در واقع به سوپر تیوتر‌ها هورن گفته می‌شود. انواع هورن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
- هورن های سهمی
- مولتی سل
- هورن های شعاعی
- هورن های تراکتریکس
- هورن های جهت ثابت
- هورن های مانتارای
- هورن های بی رادیال
- هورن های چند کاناله
بلندگوهای سقفی
بلندگوهای سقفی کاربرد‌های فراوانی برای پیجینگ دارند. این بلندگوها با توجه به نوع نصب به دو دسته دقسیم‌بندی می‌شوند:
- بلندگوهای سقفی توکار
- بلندگوهای سقفی روکار
بلندگوهای سقفی توکار با استفاده از پیچ یا گیره بر روی سقف قابل نصب می‌باشند. استفاده از این بلندگوها معمولا در هنگام ساخت یک اتاق یا موقع نصب سقف کاذب صورت میگیرد. و بدیهی است که قبل از نصب چنین بلندگوهایی از قبل باید سیم کشی‌های لازم انجام شده باشد.
در ساختمان‌ها یا سازمان‌های بزرگ عموما این بلندگوها در راهرو‌ها برای اطلاع‌رسانی یا پخش هشتار در مواقع اضطراری استفاده می‌شود. در اینجا ما قصد نداریم نحوه نصب این بلندگوهای توکار را به شما توضیح دهیم و صرفا اینکه شما با این محصولات آشنایی داشته باشید کافی است.
در مواردی که سقف بصورت یک تکه می‌باشد و امکان ایجاد حفره برای بلندگوها سقفی توکار وجود ندارد؛ از نمونه روکار آن استفاده می‌کنند. این بلندگوها نیز معمولا با استفاده از پیچ به سقف متصل می‌شوند.
البته فقط در مواردی از این بلندگوها استفاده می‌شود که مدل‌های توکار آنها امکان نصب نداشته باشد چون استفاده از تجهزات روکار معمولا بیش از حد باعث جلب توجه می‌شود.
بلندگوهای سقفی بصورت مونو و تک کاناله می‌باشند. البته برخی از این بلندگوها با توجه با کاربرد‌هایی که از آنها انتظار می‌رود دارای تکنولوژی‌های بی‌سیم و وایرلس نیز می‌باشند. برای مثال برخی از این بلندگوهای سقفی دارای تکنولوژی بلوتوث هستند.
برخی از این بلندگو ها نیز در کنار کار کار خود دارای فیچر های دیگری مانند لامپ، رقص نور و... نیز هستند.
واحد اندازه گیری صدای بلندگو
شاید برای شما هم سوال شده باشد که صدا و امواج صوتی چگونه اندازه گیری می‌شوند. دسی‌بل یک واحد لگاریتمی برای بیان نسبت یک کمیت فیزیکی به یک مرجع مشخص می‌باشد. شدت صوت نیز با دسی‌بل اندازه گیری می‌شود.
حتما در هنگام خرید هندزفری‌ها ، هدفون‌ها و اسپیکرها اگر روی جعبه یا مشخصات محصول، دقت زیادی کرده باشید متوجه شده اید که شدت صوت در تمامی این محصولات با dB نمایش داده شده است که مخفف واحد دسی‌بل می‌باشد.
در مورد واحد‌های لگاریتمی، خوب است بدانید کاهش و افزایش این واحدها بصورت تصاعدی می‌باشد. برای مثال در همین واحد دسی‌بل یک صدای 10dB؛ ده برابر یک صدای 0dB می‌باشد. ولی یک صدای 50dB، صد هزار برابر یک صدای 0dB است.
در واقع هر 10dB که شما به شدت یک صوت اضافه می‌کنید، همانند یک ضریب 10 عمل می‌کند و در نتیجه نمودار الگوریتمی دسی‌بل به صورت تصاعدی افزایش می‌یابد. در مورد میزن شدت صوت گفتیم، دسی‌بل نسبت یک کمیت فیزیکی به یک مرجع مشخص را بیان می‌کند.
در جدول زیر من برخی از اندازه گیری‌های صوتی را به واحد دسی‌بل نوشته‌ام:
|
ردیف |
مرجع اندازه‌گیری |
حجم صدا |
|
1 |
صدای انفجار مهیب |
140dB |
|
2 |
آستانه درد |
130dB |
|
3 |
صدای موتور جت هواپیما |
120dB |
|
4 |
صدای موسیقی راک، صدای فریاد کودکان |
110dB |
|
5 |
صدای مترو |
100dB |
|
6 |
صدای ماشین آلات صنعتی در فاصله یک متری |
90dB |
|
7 |
صدای خیابان شلوغ، صدای زنگ هشدار |
80dB |
|
8 |
صدای آهنگ زنگ تلفن همراه |
70dB |
|
9 |
گفتوگوی معمولی در فاصله یک متری |
60dB |
|
10 |
محیط کار آرام |
50dB |
|
11 |
منطقه آرام مسکونی، محیط پارک |
40dB |
|
12 |
صدای زمزمه آرام موقع خواندن کتاب |
30dB |
|
13 |
صدای چرخدنده های ساعت |
20dB |
|
14 |
صدای نفس کشیدن |
10dB |
|
15 |
صدای هوا |
1dB-10dB |